HÂTIRALAR IŞIĞINDA SÂMİHA AYVERDİ
Türkiye Yazarlar Birliği Bolu Şubesi Töreli Türk Edebiyâtı Okumaları, 112. haftasında Doç. Dr. Selâmi Alan’ın “Hâtıralar Işığında Sâmiha Ayverdi” başlıklı musâhabesiyle devâm etti. Sâmiha Ayverdi’nin İbrahim Efendi Konağı, Ne İdik Ne Olduk, Hâtıralarla Başbaşa ve Hey Gidi Günler Hey kitapları üzerinden yapılan konuşmada hâtıralarından yola çıkılarak yazarın fikir dünyası ortaya konulmaya çalışıldı.
1905 yılında dünyaya gelen Sâmiha Hanım, çocukluk yıllarında Osmanlı Devleti’nin son yıllarına şahit olmuştur. Gerek koskoca bir devletin çöküşüne denk gelen bu yıllarda edindiği izlenimleri gerekse büyükannesi Hâlet Hanım gibi şahıslardan öğrendiği bilgileri kaleme alıp gelecek nesillere aktarmayı bir sorumluluk kabul etmiştir. Yazarın bu konuda öne çıkan eseri, “Bu kitap ne bir hikâyedir ne masal ne de roman… zamânı, mekânı, vak’aları, şahısları, isimleri hatta vak’aların seyri, sırası ve detaylarının yüzde doksanı ile otantik ve yaşanmış bir devrin, gerçek ve yaşanmış bir hayat tablosudur.” cümlesiyle takdim etmeye başladığı İbrahim Efendi Konağı olmuştur. Annesinin amcası olan İbrahim Efendi’ye ait konak üzerinden eskinin kültürel, siyasî ve sosyal hayatını değerlendiren Ayverdi, konakları “minyatür imparatorluk”lar olarak tanımlamıştır. Konuşmada, bu tanımdan hareketle hem yazarın o günlerle ilgili hâtıralarından hem de özellikle Tanzimat sonrasında hızlanan toplumsal dönüşümün simgesi konumuna gelen bu mekânlarda yaşanan kültürel yabancılaşmadan örnekler aktarılmıştır.
Yazarın Ne İdik Ne Olduk başlığını koyarak, “Bu dünyâya parmak ısırtan medeniyeti biz yaralayıp bereledik ve nihayet öldürdük. İslâhat dedik, inkılâp dedik ve bu hesapsız ters adımlar adına bin yılımızın kafasını kopardık.” tarzı serzenişlerle yaptığı tespit ve değerlendirmelere yer verilmiştir. “İnsanlık târihinin en acı ve karanlık devirleri de, dalâletlerin hakîkat yerine kabul edildiği zamanlara rastlar.” ifadesiyle muhatabını Hâtıralarla Başbaşa bırakıp tarihten ders ve ibret almaya davet eden Sâmiha Hanım’ın “Eğer bugün de Müslüman-Şark, kendi değerleri içinde bir şahlanma tasavvur ediyorsa, târihî gerçeklere gözünü dikerek uyanmalı, teşkîlâtlanmalı ve birleşmelidir.” tarzındaki uyarıları aktarılmıştır. Yine yazarın Hey Gidi Günler Hey diyerek özlemini dile getirdiği eski günlerden ve hayalini kurduğu gelecekten ve gençlikten bahsedilmiş, böylece onun düşünce dünyası ortaya konulmaya çalışılmıştır.
