Halk muhayyilesi ve halk dilinin üretimi karşısında durabilecek hiç bir güç yoktur. Elbette Tedeke’ye rağmen…
Antalya’dayım…Burada ulaşımının gecesi de gündüzü de çetin…Dolayısıyla şehir, motor ve elektrikli ulaşım vesaiti ile dolmuş bir vaziyette…Türlü renk ve marka adı altında sayısız vesait…Ben bunlardan bu sabah tesadüfen gözümün iliştiği “binbin”den bahsedeğim.
Aslında binbin, tamamen elektrikli bir sıkutır. Antalya Büyükşehir Belediye’sinin halka dönük en etkili ulaşım vesaitlerinden…Adını, “binbin” koymuşlar. Tam da halk diline muvafık değil mi? Tedeke’nin sözlüğüne baktım, kelime ne gezer! Sözlük, binmekten öte geçememiş! Hâl böyle olunca da her alanda olduğu gibi güzel ve bahtsız lisanımın kaderi de tamamen halka terkedilmiş. Halk ise gerçekten bu durumun hakkını fazlasıyla vermiş: Vesaite “binbin” adını verivermiş..! Doğrudan hayatın içünde, hem vesaite binmek için emre dönük en güzel telkini bize veriyor hem de ikileme kalıbı ile bu telkini daha da fazla pekiştiriyor. Neticede ortaya yüzde yüz yerli ve millî bir kelime doğuveriyor! Tabii bunu dil kurumundan beklese, ne kadar bekleyeceği Allahuâlem!
Gerçi sıkutırın da sözlükte esamesi geçmiyor. İcadın her türlüsüne karşı tepkime aynı yani…(Burada tepkimeyi doğru mu kullandım bilemiyorum. Sözlükte kelime için “Birbirini etkileyen maddeler arasında ortaya çıkan durum; reaksiyon, teamül” mânâsı verilmiş. Reaksiyon dersem, her halükârda tutar zahir!)
Elektrikli olarak verilen kelimeler ise şunlar: elektrikli basaç, elektrikli daktilo, elektrikli ısıtıcı, elektrikli sandalye, elektrikli süpürge, elektrikli tren ve elektrikli zil. Tabii bunlar içinden sizin de benim gibi “elektrikli basaç” ne ola ki dediğinizi duyar gibi oluyorum. Hemen mânâsını vereyim: “Kapı, pencere ve elektrikli araçlarda kullanılan sistem açıcı” demekmiş. Hani diyorum bu kelimenin yanında bir de “dil basaç” olsa ne güzel olur. Porçöz kullanmadan dilimiz hemen açılıverir, değil mi? Fakat bu kelimeyi görünce gerçekten sözlükte “elektrikli sıkutır”ın olmamasına bile üzüldüm. En azından halkta ve hayatta bir karşılığı var!
Bu arada, kurumun ana sayfasında zikredildiği gibi “26 Eylül Dil Bayramı” kutlu olsun! Hangi dil diye sormayın. Anlaşılıyor zahir!
Bayram şenlikleri bitmeden gelin Antalya’ya “binbin”e binmenin dille beraber büyük mutluluğunu yaşayın!
İyi bayramlar…
