Ünlemini Yitirmek Ya Da Tuhaf Zamanlarda Yaşamak Üzerine

Ünlemini Yitirmek Ya Da Tuhaf Zamanlarda Yaşamak Üzerine

Muhit, Gerçek Hayat, Lacivert, TUBİTAK Bilim Teknik, TUBİTAK Bilim Çocuk, Cins, Kafka Okur, Derin Tarih, Atlas Tarih, National Geographic Türkiye, Sabit Fikir… Yazının konusu Türkiye’deki popüler edebiyat, kültür, sanat, tarih, coğrafya dergilerini sıralamak değil. Bazen, bazıları, bazı konularda tevazu göstermez ya bu dergileri sıralamamın sebebi bu diye düşünmeyin. Ancak saydığım dergiler, sürekli olarak abonelik yoluyla okumaya gayret ettiğim dergilerden bazıları. Dergiler aktüeli takibin en önemli yolu kanımca.

***

Yanlış hatırlamıyorsam 2018-2019 döneminde yoğunluklu bir şekilde yukarıdaki dergilerin ekserisinde, farklı sayılarda, birden fazla makalede bir Çin atasözünden bahsedildiğine şahit olmuştum. Bu atasözü Çinlilerin birbirlerine kötü dilekte bulunmak için sarfettikleri bir atasözü olarak ifade ediliyordu ve başka başka dergilerde, çok defa yayınlanınca hayli fazla dikkatimi çekmişti. Atasözü “Tuhaf zamanlarda yaşayasın” şeklinde aktarılıyordu.

***

Dikkat ve rikkat seviyemi artıran bu atasözünün üzerinden çok geçmemişti ki atasözünün sahibi olan Çin’den insanların patır patır döküldüğü, beyaz giyimli sağlıkçıların, devlet görevlilerinin insanları evlerine hapsettiği görüntüler gelmeye başladı. Sonrası tüm dünya için malum!

***

NFT (Non Fungible Token), yine o günlerde insanlık ile ilk defa buluşmaya başlayan ve dijital uzamda kullanıcının sanal gerçeklik ile kendini var kılmaya çalıştığı bir alan olarak çokça zikredilmeye başlandı. Bu sırada, “Hollanda‘nın Lahey kentinde sanat eğitimine devam eden 21 yaşındaki bir genç “ruhunu” NFT olarak sattı”¹. Hem de 377 Dolar’a. Alan kişi ise 3 milyon 672 Bin Dolar’a başkasına sattı!

Bunun gibi Metaverse (ikiz evren/öte evren) de bu dönemde karşımıza çıkan, evlerde tıkılı kalan bireyin çokça duymaya başladığı yeni bir dijital evren olarak öne çıkmaya başladı. Yukarıdaki üniversite öğrencisi örneğinde olduğu gibi metaverse ile ilgili olarak kulağımıza çalınmaya başlayan bazı haberlere dikkat etmeye başladım. …” Ve aklımıza gelen şeylerden biri eğer alabilirsek Zincirlikuyu Mezarlığı’nda yer almak”². Ama gelin görün ki Zincirlikuyu Mezarlığı’nda öte evrende yer kalmamış talihe bakın!

Geçen Perşembe (26.10.2023), yıkılası İsrail, o güne kadarki en yoğun saldırıyı, bombardımanı mazlum Filistin üzerine yaparken, dijital uzamda, yeni adıyla X mecrasında TT olan (Trend Topic) konu Elon Musk’a, bizim ülkemizdeki kullanıcılar başta olmak üzere, Starlink Uydularını, Gazze üzerine gönderip iletişimin kesilmesini engelleme ricasında bulunmaktı. Daha önce nasıl Ukrayna’ya gönderip savaşın Ukrayna (ya da dünya lehine) uzamasını sağlamışsa, bu defa da iletişimin Gazze’de kesilmesini pekâlâ önleyebilecek olduğu da Tweet’lere yazılıyordu!

Bunları takip ettiğimiz araçların başında elbette akıllı cep telefonları geliyor. Hani şu bırakın konuşmadan sonra bize konuşma konusuyla ilgili reklam gönderilmesini sağlayan, artık aklımızdan geçen bir şeyle ilgili de hemen sponsorlu bağlantıları sunma hizmetini gerçekleştiren telefonları kastediyorum. Hani şu aynı anda yan yana olsak da hatta aynı şeyi izlesek de sana başka bana başka -kişiselleştirilmiş- reklamları çıkaracak kadar seni de beni de iyi tanıyan telefon. Hatta ve hatta gözümüzün odak noktasını bildiği, telefon ekranında kullanıcısının nerelere daha fazla dokunduğunu tespit edebildiğinden ekranda çıkan reklamın kapatılmasını sağladığımız çarpıyı bu aşinalıktan dolayı kişilere göre farklı farklı yerlere koyan telefondan.

***

Dijital mecraları tanımlarken; “özgürlükçü (Arap Baharı’nda gördük), kullanıcısına kendi özgür iradesi ile özgür bir yerde ve zamanda özgür takılma fırsatı veren” ifadelerini kullanırız. Ayrıca onlar da kendileriyle ilgili tanımlayıcı ifadelerinde bunu yaparlar. Örneğin Wikipedia “Özgür Ansiklopedi” sloganını kullanır. Evet evet o Wikipedia. Hani şu son ABD seçimlerinde Trump’la ilgili olumsuz haberlere 30 dakika-olumlu haberlere 3 dakika, Biden’la ilgili olumsuz haberlere 3 dakika olumlu haberlere 30 dakika en üstte yer veren Wikipedia. Nasıl? Ha evet, bir de Trump’ın hesabını askıya alan, Twettlerini sansürleyen Twitter’ı unutmayalım…

Tuhaf mı? Bilmem. Daha söylenecek çok şey var ama okuru sıkmayalım. Bir gün sohbet ederiz.

***

Dün bir grup ile benzer meseleleri tartışırken “Ne olmuş ki! Bunda şaşılacak bir şey yok, akış devam ediyor” şeklinde görüşler de ortaya çıktı.

Bizim fakültenin önünde taştan mamul bir masa ve oturakları vardı. O masanın etrafında fakülteden arkadaşlarla sık sık otururduk. Bir müddet sonra farkına varırdık ki konu çok ilginç noktalara gelmiş. Burada isimlerini sayamadığım, o masanın etrafında yer alan arkadaşların bugüne kadar yayınladıkları onlarca kitap ve makalenin mayalandığı yer o masa olduğundan masaya daha sonra “felsefe taşı” ismini vermiştik. Kulakları çınlasın, bu arkadaşlardan biri bir gün hanımına “ya hu artık eskisi gibi bir şeye şaşırmıyorum” dediğinde hanımı “ünlemini yitirmişsin!” demişti de nasıl yeni yeni çalışma, tartışma konuları bulmuştuk diye şimdi hatırlıyorum.

***

Bu hatıradan sonra yukarıda kaleme alınanlara bakıyorum. “Tuhaf zamanlarda mı yaşıyoruz” ya da “Ünlemimizi mi yitiriyoruz” karar veremiyorum.

Vesselam.

Kaynaklar