TYB Bolu Şubesi Töreli Türk Edebiyâtı Okumaları -100-

100. Haftasında bu akşam Türkiye Yazarlar Birliği Bolu Şubesi Töreli Türk Edebiyâtı Okumaları “Töreli Türk Edebiyâtı Okumaları’nın 99 Haftası Üzerine Bir Muhâsebe” başlığı altında müdâvim katılımcıların müşterek musâhabesiyle devâm etti.
Bu haftanın farklı bir yönü de vardı.
Hem programın 100. Hafta olması hem de programa Bolu Valisi Erkan Kılıç da iştirak ettiler.
Tòreli Türk Edebiyâtı Okumaları hakkında tanıtıcı mâhiyette ilk bilgilendirme Doç. Dr. Abdülkadir Dağlar tarafından yapıldı. Dağlar, şu değerlendirmeleri yaptı:
Törütmek (türetmek), törümek (töremek, türemek) töreyiş (türeyiş), törüg (töre) török/törük (Türk) kelimeleri kökteştir…
Günümüzde töz (tözel), tüzük (tüzel), tür, türev, düzen, düze, dizi, dize kelimeleri, -aynı köke isnâd edilerek- aynı kökten türetilmiş ve türevlendirilmiş kelimelerdir…
Törütmek, kök Türkçe’de “yaratmak” demektir…
Fıtratullâh, sünnetullâh, âdetullâh… Ezel-ebed çizgisinde Allâh’ın yaratma, yaşatma, öldürme ilkesi…
“Kök Türkçe mantıkta, “Türk, töreye uyan insan” demektir…
Töreli Türk Edebiyâtı;
1. Muhâtabına “nereden geldiği ve nereye gideceği” sorularını sorduran, bu meseleye dâir ihtar ve îkazlarda bulunan edebiyattır…
2. İnsâna varlığına, var oluşuna ve mevcûdiyetine dâir fıtrî, kök değerlerini hâtırlatan edebiyattır…
3. Hak, hakîkat, fıtrat, hilkat, tabîat, hikmet, yokluk(adem)-varlık(vücûd), geliş(iniş)-dönüş(me‘âd), akıl-nefis, rûh(cân)-beden(ten) meselelerini işleyen edebiyattır…
4. İlâhî-nebevî-vahyî öğretileri, beşerî-edebî ilham yoluyla tebliğ ve îlân eden edebiyattır…
İnsâna, atası Âdem’in temiz töresini hâtırlattığı; töreye uygun düşünmenin, yaşamanın, beşerî münâsebetlerde bulunmanın ilkelerini târif ve tavsiye ettiği için “töreli” tâbîrini, “aslına yakışır olan”, “esâslı”, “özlü”, “olması gerektiği gibi olan” anlamlarında kullanmak da mümkündür… Zîrâ Türkçe’nin Anadolu ağızlarında bu anlamda kullanıldığı görülmektedir…
09 Şubat 2022 târihinde, Bolu Diyânet Gençlik Merkezi’nde başladı… Cumâ akşamları -mevsimine göre- 17.00-20.00 arasında değişen saatlerde gerçekleşen okumalarda bugün 100. haftayı idrâk ediyoruz…
Evvelemirde Türk Edebiyâtı’nın Kutadgu Bilig, Ahmed-i Yesevî Hikmetler’i, Yûnus Emre Dîvânı, Nasreddîn Hoca Latîfeleri vb. kök metinleri ile, Dîvân Edebiyâtı’nın, Halk Edebiyâtı’nın, Yeni Türk Edebiyâtı’nın bu töreli eserlerden beslenen şâir-yazar ve eserleri etrâfında başlayan okumalar, sonraki süreçte Yönetim Stratejileri, İnsan Kaynakları, Kamu Yönetimi, Eğitim, Siyâset, Uluslararası İlişkiler, Uluslararası Siyâset, Arşivcilik, Târih, Mûsıkî, Gazetecilik, Sinema, İlâhiyât, Tasavvufî Hayat, Ziraat ve Hayvancılık gibi çeşitli alanlara dâir uzman musâhabeleriyle devâm etmiştir…
Bu okumaların çoğunluğu Bolu’dan araştırmacı, uzman ve hocaların sunumlarıyla devâm etmekle birlikte, diğer şehirlerdeki çeşitli üniversitelerden ve sivil toplum kuruluşlarından hocaların, uzmanların ve araştırmacı yazarların da -10 civârında- katılım ve katkıları söz konusu olmuştur…
Bu okumalar, sanat, zanâat, ilim, irfan, siyâset, idâre gibi neredeyse tüm disiplinlere “töreli” bir bakış açısı getirmeye çalışma, tüm disiplinlerin, esâsında tek bir hakîkat alanından neş’et ettiklerini ve aynı kök değerlerden beslenmeleri gerektiğini gösterme gayretindedir…
Bu okumalar, tüm disiplinlere, beşerî-insânî töreli kök değerlerini ve töreli kök kavramlarını yeniden hâtırlatma gâyesini gütmektedir… Bu nokta-yı nazardan bakılacak olursa, bu okumaların, son iki asırda unutulan yâhut materyalizm, modernizm ve türevleri akımlar tarafından unutturulmaya çalışılan töreli kök kavramlar ile töreli kelimeleri kurtarma ve yaşatmaya çalıştığını söylemek yerinde olacaktır… Yâni Töreli Türk Edebiyâtı Okumaları’nın töreli-kök kavramlar etrâfında yapıldığını söylemek yerinde olacaktır…
İki yıl önce başlayan bu okumalar, bâzı güzelliklere de vesîle olmuştur, paylaşmak isterim:
1. İnternet üzerinde Ocak 2023’te “Töreli Fikir” adıyla kurduğumuz mecrâda hem bu okumalara devâm eden hocalarımız ile katılımcılarımızın hem de şehir dışından çeşitli yazarların yazıları neşredilmektedir… Bununla birlikte, bu mecrâ yazarlığa kâbiliyeti olan çeşitli öğrencilerin yazılarını da yayınlamak sûretiyle bir nevi “yazarlık mektebi” hizmet ve vazîfesini üstlenmiş durumdadır… Töreli Fikir, bugün îtibârıyla 430’un üzerinde yazının üretilerek yayınlandığı bir yazı ortamıdır…
2. Buraya katılan yazarlarımızın bir araya gelmesiyle önce Mayıs 2023’te Türkiye Yazarlar Birliği Bolu Temsilciliği ve ardından da Mustafa Süs Bey’in başkanlığında Kasım 2023’te Türkiye Yazarlar Birliği Bolu Şubesi’nin kuruluşu gerçekleştirilmiştir… Okumalar 64. haftasından bu yana TYB çatısı altında yapılagelmektedir…
3. Menşe’i ve adresi Bolu olan Töreli Türk Edebiyâtı Okumaları çerçevesinde Aralık 2023-Şubat 2024 târihleri arasında bir dizi hâlinde Töreli Türk Edebiyâtı Çalışmaları – 1 Su Kasîdesi (Şerh – Tahlil), Töreli Türk Edebiyâtı Çalışmaları – 2 Çanakkale Şehîdlerine (Şerh – Tahlil), Töreli Türk Edebiyâtı Çalışmaları – 3 Sakarya Türküsü (Şerh – Tahlil) kitapları neşredilmiştir… Bu kitaplarda -çoğunluğu şehir dışındaki üniversitelerden ilim adamlarının şerh ve tahlilleri olmak üzere- toplamda 138 şerh tahlil yazısı yer almaktadır…
4. 2022-2023 Eğitim-Öğretim yılının 2. yarısında Bolu Millî Eğitim Müdürlüğü ile müşterek bir proje ile lise düzeyi öğrencilerine 2 haftalık periyotlarla 6 adet Töreli Türk Edebiyâtı Okuması gerçekleştirilmiştir…
5. Bu 2 yıllık süreçte, hocalarımız tarafından hem BAİBÜ içinde hem de MEB’e bağlı okullarda panel, konferans ve seminer düzeyinde çeşitli toplantılarda Töreli Türk Edebiyâtı’nın mâhiyeti anlatılmıştır…
Bu okumalar devâm ederken
1. Siyâsetnâme Okumaları
2. Fütüvvetnâme Okumaları -Ahîlik Mektebi çerçevesinde-
3. Hüsn ü Aşk Okumaları
gibi kök edebî metinlerin ve eserlerin okunması tasarlanmaktadır…
Ayrıca bu fikrî hareketin menşe’i ve merkezi Bolu’da
4. Töreli Türk Edebiyâtı Çalıştayları
5. Disiplinlerarası Töreli Çalışmalar Sempozyumu
gibi çoklu ilmî toplantıların düzenlenmesi tasavvur edilmektedir…
Son olarak, şu anda masada olan bir müşterek çalışmanın müjdesini de vermek isteriz:
6. Disiplinlerarası Töreli İlmî Çalışmalar Kitabı
Bu ilk kitapta, töreli fikir yâhut töreli tefekkürün temel kavramları her disiplinin mâhiyetine uyarlanarak, her disiplinle ilgili ayrı ayrı töreli nazarî çerçeveler çizilecektir.”

Bolu Valisi Erkan Kılıç bu tür programların Bolu’da yapılmasından duyduğu memnuniyeti dile getirdi. Programa fırsat buldukça katılacağını da söyleyen Vali Kılıç program hakkında katılımcıların verdiği bilgileri dinleyerek programı düzenleyenlere de ayrıca teşekkür etti.
Program müdavimlerinden Bolu Müftüsü Hüseyin Demirbaş da Bolu’da göreve başladığından beri fırsat buldukça programı takip ettiğini, bu tür programların Bolu’ya katkılarının önemini anlatarak Vali Erkan Kılıç’a desteklerinden dolayı teşekkür etti.

Türkiye Yazarlar Birliği Bolu Şubesi adına Şube Başkanı Mustafa Süs,
Okullarda öğretmenler, idareciler ve üst düzey yöneticiler akademik başarıya odaklanıyor ama toplumu yönetenler, lider ruhlu insanlar bu tür programlara katılanların içinden çıkıyor.
Büyük Doğu mektebinde yetişen insanların ülkemize olan katkılarını, ülkemizi dünyada getirdiği yeri hepimiz biliyoruz.
Bu tür programlar sadece Bolu’da değil Türkiye’nin her yerinde yapılmalı, dedi.
Ayrıca bilgilendirme amaçlı olarak Başkan Süs, Töreli Fikir adlı internet sitesini birlikte kurarak hem yazarlık potansiyeli olan gençlere orada yazı yazma fırsatı sunuluyor hem de Türkiye’nin her yerinden ve Bolu’dan kıymetli yazarların yazılarını yayımlama fırsatı veriliyor, diyerek destekleri için Bolu Valisi Erkan Kılıç’a teşekkür etti.

Doç. Dr. Ertuğrul Karakuş da, Bizim kültürümüzün daha çok sohbet ortamlarına dayanmasından dolayı, Kırklareli, Uskup gibi daha evvel vazife yaptığı yerlerde de farklı isimler altında bu sohbetlerin başlatılmasına katkıda bulunduğunu anlattı. Yaklaşık iki buçuk yıl önce Bolu’ya geldiğinde de böyle bir sohbet ortamının arayışı içerisine girdiğini ve Abdülkadir ve Erhan hocalarla da bu ortak arayış sayesinde birlestiklerini ifade etti. Bu sohbet ortamlarında her yaş ve seviyede insanların tabiri caiz ise “piştiğini” belirtti.

Doç. Dr. Erhan Çapraz da Töreli Türk Edebiyatı’nın merkezinde Kur’an ve sünnetin yer aldığı hakikat alanına bağlı olduğunu ve bu alanın maalesef Töreli’ye kadar ortaya konan çalışmalarda pek dikkate alınmadığını dile getirdi. Töreli Türk Edebiyatı fikrinin ilkin Kayseri’de doğduğunu, fakat Bolu’daki okumalar ve şerh çalışmaları sayesinde bugün artık gerek akademide gerekse öğrenciler arasında büyük bir teveccüh kazandığını belirtti.

Doç. Dr. Özgür Çark da, İstanbul’da Üsküdar, Eyüp, Fatih gibi semtlerde şiire, edebiyata, kitaba ve kültürel konulara dair meselelerin konuşulduğu meclisler bulunmaktaydı. Bolu’da ise bunun eksikliğini yaşarken Töreli Türk Edebiyatı Okumaları ile 11.hafta okumalarında tanıştım. Bu mecliste eli kalem tutup memlekete, millete, milletin değerlerine hizmet etme gayretinde olan hocalarımız ve arkadaşlarımız ile tanışınca töreli fikrin müdavimlerinden olduk.

Töreli fikirdeki temel gaye, son üç yüz yıldır yani sanayi devrimlerinden bu yana emperyalizmin mütecaviz saldırıları ile yöresi ve töresi iğdiş edilmiş barış, esenlik ve insanlık medeniyetimizin muhafazası ve onun hakikat merkezli asli hüviyetininin müdafaasıdır. Bu anlamda
kalemimiz ve kelâmımız ile bu mirasın gelecek nesillere aktarılmasına destek olmaya çabalıyoruz, dedi.

Dr. Nuh Uçgan Töreli Türk Edebiyatının istikrarlı bir şekilde 100. oturumunu gerçekleştirmek suretiyle artık bir edebi, fikri ve entelektüel muhit olma iddiasını hak ettiği değerlendirmesini yapmıştır. Nuh Uçgan, Bolu’nun Müslümanca bir edebi, kültürel, fikri entelektüel ortam konusunda büyük bir boşluğa sahip olduğunu ve Töreli Türk Edebiyatı sohbetlerinin böyle bir ortam arayışı içinde olan dertli okur-yazar çevreler için önemli bir imkân sunduğunu ifade etmiştir.

Programda söz alan Motif Anadolu Kültür Sanat Düşünce Medya Derneği Başkanı Fatih Peker, Kültür savunması, kimlik inşaası ve hüviyet kavramları üzerinde durarak Töreli Edebiyat Okumalarının kültürel emperyalizmin karşısında bir kültür savunması modeli oluşturduğunu bu savunma içinde özellikle gençlerimize kimlik inşaası içinde kültürel kodların tanımlanmasının yolunu yaptığını belirtti. Peker bu manada Töreli Türk Edebiyatı Okumalarının gençlerin milletine aidiyetini oluşturan hüviyetini sağladığını ifade etti.

Ahmet Özdemir de…
Töreli Edebiyat sadece bir fikir ocağı değil, aynı zamanda bir dost meclisi. Üstat Necip Fazıl’a atfedilen “dost ona baktığında sana Allah’ı hatırlatandır” deyişinde olduğu gibi Töreli Mecra Bolu’da iyilikleri hatırlatıyor. Buna vesile olan hocalarımıza çok teşekkür ediyorum.

MTTB Bolu Şube Başkanı Emre Özdemir Bolu’da böyle bir program yapılmasının önemine dikkat çekerek Programı başlatan hocalara Yedi Güzel Adam’dan mülhem Yeni Güzel Adamlar nitelendirmesini yaptı.

İletişim Fakültesi öğrencisi Elif Peker,
Ben böyle kıymetli hocalarımın dizi dibinde olup, bu mecrada büyüyor ve yetişiyor olmanın onuru içindeyim. Bu vesileyle üniversite topluluk başkanlığını yaptığım Önder Gençlik Topluluğu olarak hocalarımızdan diğer arkadaşlarımında faydalanmasını, istifade etmesini istedim ve hocalarımızla “Edebiyatımızın Kandilleri” isimli bir proje başlattık. İlk programımızı Aralık ayında gerçekleştirdik. Her ay bir program yapmayı hedefliyoruz, diyerek programlarına Vali beyi de davet etti.
Programa katılan herkese programın müdavimlerine herkese teşekkür ediyoruz.